5 فروردین - 25 مارس؛ در تاریخ چه گذشت؟

---

     
برترین ها: امروز 5 فروردین برابر با 25 مارس تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

421 - ونیز (ونتسیا) در شمال شرقی ایتالیا و در کنار دریای آدریاتیک، تغییر نام داد و «شهر» اعلام شد. ونیز ـ اینک شهری توریستی با جمعیت 275 هزار ـ در قرون وسطا به صورت یک جمهوری درآمد و دارای مستعمراتی در مدیترانه شد ازجمله جزیره قبرس.



441 - يزدگرد دوم و اعلان جنگ به امپراتوري روم

25 مارس سال 441 ميلادي يزدگرد دوم شاه ساساني ايران و پسر بهرام پنجم (بهرام گور) به امپراتوري روم که پس از ناپديد شدن بهرام، در مرزهاي شمال غربي ايران دست به تمرکز نيرو زده بود و مرزنشينان را تحريک به نافرماني مي کرد اعلان جنگ داد. بهرام پنجم در جريان شکار گور ناپديد شده بود و برای مدتي، ايران بدون رئيس کشور بود. ظاهرا بهرام هنگام تعقيب گور در باتلاق فرو رفته و ناپديد شده بود. پس از بي نتيجه ماندن جستجو براي يافتن او و يا جسدش، بزرگان ايران پسرش را به نام يزدگرد دوم که يک متعصب مذهبي بود جانشين او کردند که اندرزهاي موبد موبدان (روحاني ارشد آيين زرتشت) را بي چون و چرا به اجرا در مي آورد.


يزدگرد دوم
    
تعصب مذهبي يزدگرد دوم باعث درگيري هايي در ارمنستان شد که ايالت خودمختار ايران بود و اين درگيري ها چند سال ادامه داشت. ارمنیان نخستین ملت در جهان بوده اند که مسیحیت را دین رسمی خود اعلام کرده اند. سختگيري يزدگرد دوم نسبت به پيروان مسيحيت سبب شد که لئون، پاپ وقت، برضد آيين هايي که از ايران برخاسته و در اروپا گسترش يافته بودند مخصوصا انديشه مانوي دست به اقدام بزند.
    
در پي اعلان جنگ يزدگرد دوم به روميان و بسيج نيرو، امپراتور روم از در سازش وارد شد و يزدگرد دوم فرصت يافت به عقب راندن هپتالها Hepthalites در مرزهاي شمالي منطقه فرارود همت بگمارد. به خواست موبد موبدان که عقيده داشت هپتالها اخلاقیات را رعایت نمی کنند و بايد از مرزهاي ايران فاصله زياد داشته باشند، يزدگرد دوم سالها در نواحي شمال شرقی کشور سرگرم جنگ با اين قوم بود. شکست کامل هپتالها که بعدا با کوشانها متحد شده بودند در سده بعد (سال 565 میلادی) صورت گرفت. هپتالهارا «هون سپید» هم نوشته اند. کرونیکلرهای چینی نوشته اند که هپتالها ساکن مناطق شمالی دیوار چین بودند. چینیان آنان را «هوآ Hoa» می خواندند. دائرة المعارف بریتانیا نوشته است که پولیاندری polyandry (ازدواج یک زن در یک زمان با چند مرد) در میان هپتالها که توجه به پاکیزگی بدن هم نداشتند رایج بود.

1828 - قرارداد ترکمنچاي و تلخ شدن نوروز به کام ايرانيان

يک ماه و چند روز پس از امضاي قرارداد پايان جنگ دوم ايران و روسيه، مردم ايران در جريان ديد و بازديد هاي نوروزي آن سال، تازه از مفاد آن آگاه شدند و نوروزشان تلخ شد.
   
اين قرارداد 22 فوريه 1828 با ميانجيگري انگلستان که نمي خواست روسها به مرزهاي هند نزديک شوند در ترکمن چاي منعقد شده بود و به موجب آن، ايران مناطق ديگري از جمله ايروان و نخجوان را از دست داد و از آن زمان مرز شمال غربي ايران تغيير نيافته است. دومين جنگ ايران و روسيه دو سال طول کشيد و ايران بازنده آن بود.

1556 - روزی که اسقف اعظم انگلستان را به جرم «ارتداد» آتش زدند!


Thomas Cranmer

21 مارس 1556 با امضای ماری یکم ملکه انگلستان «توماس کرانمرThomas Cranmer» اسقف اعظم کانتِربوری (کلیسای انگلستان) به جرم ارتداد آتش زده شد. کرانمر در زمان پادشاهی هنری هشتم پدر «ماری یکم» کمک کرده بود که این پادشاه زنش را طلاق بدهد و امر طلاق در آن کشور قانونی شود. چون پاپ بر طلاق هنری هشتم صحه نگذارده و به این خاطر تکفیر کرده بود، هنری به ابتکار و اندرز کرانمر، کلیسای انگلستان را از واتیکان جدا ساخت و فرقه انگلیکن (مذهب انگلیسی ها و در ایران معروف به انجیلی) بوجود آمد. کرانمر که یک کتاب (Book of Common Prayer) برای فرقه تازه نوشته بود همچنین استدلال کرده بود که کشیش ها می توانند ازدواج کنند که ردّ نظر کلیسای کاتولیک بود.
   
«ماری یکم» خواهر الیزابت یکم که از 1553 به مدت 5 سال بر انگلستان پادشاهی کرد پس از نشستن برجای پدر (هنری هشتم) به خواست پاپ، کرانمر را به اتهام ارتداد [جدا کردن کلیسای انگلستان از دربار پاپ، ارتاد تلقی شد!!] به یک محکمه مذهبی سپرد و این محکمه اورا به اعدام [به صورت بسته شدن به یک تیر چوبی و آتش زده شدن در ملاء عام] محکوم کرد که حکم پس از تایید «ماری یکم» به اجرا درآمد. کرانمر 67 ساله بود که آتش زده شد.
   
ماری پس از ازدواج با یک پادشاه اروپایی، کاتولیک شده بود و اطاعت از پاپ می کرد که پس از او خواهرش الیزابت یکم کشوررا به مذهب انگلیکن بازگردانید. ماری یکم علاوه بر کرانمر با اعدام 279 انگلیکن و پروتستان مذهب دیگر موافقت کرد و به همین سبب اورا ماری خوانخوار Bloody Mary می خوانند و به همین صورت هم در تاریخ می نویسند.

1821 - بپاخيزي يونانيان براي کسب استقلال ميهن

ميهندوستان يوناني 25 مارس 1821 براي پايان دادن به سلطه عثماني که چند قرن ادامه داشت بپاخيزي مسلحانه خود را آغاز کردند که بيش از هفت سال طول کشيد تا به ثمر رسيد.
    
اين بپاخيزي از «پاتراس» آغاز شد و استقلال طلبان دژ عثماني ها در «مورين» را متصرف شدند و دولت عثماني مجبور شد براي جنگ با آنان از آلباني و نقاط ديگر نيرو به يونان بفرستد.


    
استقلال طلبان سپس جزاير «سپتساي» و «پسارا» را آزاد کردند و پس از تصرف نقاطي ديگر، در 13 ژانويه سال 1822 اعلام استقلال کردند و براي کشور خود قانون اساسي نوشتند. اما، عثماني اعتنا نکرد و بر شدت سرکوبي آنان افزود و چند بار دست به قتل عام زد تا به تدريج عوام الناس اروپا براي حمايت از يونانيان بپاخاستند، دولتهاي روسيه، فرانسه و انگلستان که در انتظار چنين فرصتي بودند در ظاهر به خاطر کمک به يونانيان و درباطن براي رسيدن به هدفهاي سياسي خود به دولت عثماني اخطار کردند که يونانيان را به حال خود بگذارد و از اين کشور خارج شود که عثماني به اين اخطار اعتنا نکرد و سه قدرت اروپائي بر ضد عثماني دست به عمليات نظامي زدند و روسيه در بالکان چند شکست سخت به عثماني وارد ساخت و ....
   
 يکي از صحنه هاي جنگ در 20 اکتبر 1827 در «ناوارينو» روي داد که مشهور است و سوژه چند فيلم سينمايي شده است. عثماني سرانجام در يونان شکست خورد و محمد دوم سلطان آن 14 دسامبر استقلال يونان و مرزهاي آن را برسميت شناخت.

1271 - صدور فتوای تحریم تنباکوی میرزای شیرازی که به نهضت تنباکو در ایران انجامید.


میرزای شیرازی

1325 - آغاز تخليه ايران از قواي اشغالگر روس

در جريان جنگ جهاني دوم، ايران توسط متفقين اشغال شده و پس از اتمام جنگ، هنوز اين نيروها در كشور حضور داشتند. پس از مدتي، توافق شد كه اين نيروها از ايران خارج شده و كشور را تخليه نمايند. اما شوروي علي‏رغم امضاي توافقنامه، مايل به خروج نبود. بنابراين دولت ايران شكايتي را تسليم سازمان ملل كرد و خواستار تخليه ايران از قواي متجاوز روس گرديد. سرانجام اين نيروها از اوايل سال 1325 ش، راهي كشور خود شده و ايران را تخليه نمودند.

1354 - ملک فیصل پادشاه عربستان سعودی، در کاخ خود، به وسیله امیر فیصل بن ساعد بن عبدالعزیز برادرزاده اش به قتل رسید. امیر خالد جانشین ملک فیصل شد و فهد ولایتعهدی را به عهده گرفت.


ملک فیصل

1957 - امضاي قرارداد تأسيس بازار مشترك اروپا

در بيست و پنجم مارس 1957م قرارداد تأسيس جامعه اقتصادي اروپا يا بازار مشترك اروپا در رُم پايتخت ايتاليا بين نمايندگان كشورهاي فرانسه، آلمان غربي، ايتاليا، بلژيك، هلند و لوكزامبورگ به امضا رسيد. هدف از تشكيل اين جامعه، ايجاد اتحاديه گمركي ميان كشورهاي عضو براي از بين بردن تعرفه‏هاي گمركي بود كه به دنبال آن مبادلات كالا، نيروي كار، سرمايه و خدمات نيز به صورت آزاد بين كشورهاي عضو انجام مي‏شد. از اين رو، كشورهاي عضو اين جامعه، با يك جدول زمانبندي شده، تعرفه‏هاي گمركي بين يك‏ديگر را تا سال 1968م به كلي لغو كردند و رفت و آمد اتباع اين كشورها و كار اتباع هر كشور عضو در كشور ديگر آزاد شد. به عبارت ديگر منظور از اين پيمان، برداشتن موانع بازرگاني، ترويج جريان آزاد سرمايه و تسهيل تردد كارگران ميان كشورهاي عضو بود. يكْنواخت سازي نرخ دستمزد كارگران، ايجاد روش‏هايي براي تأمين اجتماعي و تجديد حيات صنايع به وسيله يك بانك سرمايه‏گذاري از ديگر اهداف اين پيمان به حساب مي‏آمد. جامعه اقتصادي اروپا، مقدمه‏اي براي تشكيل اتحاديه اروپا در سال 1992م بود.



زادروزها

    سدهٔ ۷: امیرخسرو دهلوی بزرگترین سرایندهٔ پارسی‌گوی هند
    ۱۳۱۸ - حسین زمرشیدی معمار سنتی‌کار برتر ایرانی.


امیرخسرو دهلوی

    ۱۳۲۵ - فیروز نادری ریاست مشترک (Associate director) آزمایشگاه پیشرانهٔ جت در ناسا.
    ۱۳۲۶ - همایون ارشادی، بازیگر ایرانی


فیروز نادری

    ۱۳۳۱ - سعید قهاری، از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران ایران (درگذشت ۵ اسفند ۱۳۸۵}
    ۱۲۹۷ - آندرونیکوس سوم، امپراتور بیزانس
    ۱۹۴۷ - التون جان، خواننده، آهنگساز و پیانیست انگلیسی.


التون جان

درگذشت‌ها

    ۱۱۴۸ - میر مهنا، سردار ایرانی به دست والی بغداد به قتل رسید.
    ۱۳۶۱ - اسماعیل ادیب خوانساری، ردیف دان و خواننده (زادهٔ ۱۲۸۰ خورشیدی)


اسماعیل ادیب خوانساری

    ۱۳۶۶ - عبدالله دهش، از جمله برجسته‌ترین شاعر ان و نویسندگان و عارفان کرمان در دوران معاصر
    ۱۳۷۵ - محمد اسماعیل رضوانی، استاد تاریخ معاصر ایران (زادروز ۱۰ اردیبهشت ۱۳۰۰)


پروین دخت یزدانیان

    ۱۳۹۱ - پروین دخت یزدانیان, بازیگر سینما و تلویزیون (زادروز ۱۳۰۲)
    ۱۳۹۳ - محمد ابراهیم باستانی پاریزی،تاریخ‌دان، نویسنده، روزنامه‌نگار، شاعر، موسیقی‌پژوه و استاد دانشگاه تهران (زاده ۳ دی ۱۳۰۴)


محمد ابراهیم باستانی پاریزی

*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون

---

کلمات کلیدی: